Οι ρομαντικές φαντασιώσεις της “Ανατολής”, στα αμερικάνικα και ευρωπαϊκά γραπτά, συχνά επικεντρωνόταν στη χρήση μεθυστικών φυτών, όπως η κάνναβη και το όπιο. Αυτά τα γραπτά αντιπροσωπεύουν τη μία πλευρά της δυαδικότητας, της έλξης και της αποστροφής, που πολλοί αποκαλούν Οριενταλισμό. Τέτοιες ιδέες, όχι μόνο οριοθέτησαν τη γεωγραφία αλλά και εμπνεύστηκαν και σχημάτισαν ευρωπαϊκά έργα αποικισμού. Οι Αυτοκρατορικοί διαχειριστές, μπορεί να φορούσαν ντόπια ρούχα ή να γοητευόταν από το Ισλάμ, τον Ινδουισμό και τον Βουδισμό, αλλά αυτή η επιθυμία πήγαινε χέρι-χέρι με την ευκολία στη βαρβαρότητα. Με άλλα λόγια, η γοητεία και η αποστροφή είναι μέρος της ίδιας διαδικασίας καθορισμού του “άλλου”, του παρείσακτου. Σε αυτό τον διάσημο ένατο αιώνα, σε δουλειές όπως το Confessions of an English Opium–Eater και The Hasheesh Eater, οι συγγραφείς συνέδεαν τις μυστικιστικές εμπειρίες που είχαν από την κατάποση οπίου και κάνναβης, με την “Ανατολή”. Ωστόσο, η επιθυμία τους για αυτά τα φυτά, επίσης τους παρουσιάζεται ως ξένη, παράλογη, ύποπτη, ακόμα και θηλυπρεπής. Η κάνναβη και το όπιο χρησιμοποιήθηκαν σίγουρα και καλλιεργήθηκαν, σε ορισμένο βαθμό, σε διάφορες περιοχές της Ασίας, αλλά αυτή η Ευρωπαϊκή γοητεία με την “Ανατολίτικη” μέθη είχε ως αποτέλεσμα την υπερβολική έμφαση στη χρήση τους σε αυτά τα μέρη. Η κάνναβη, συγκεκριμένα, έχει συσχετιστεί με τη Νότια Ασία. Υπήρξαν τουριστικές βιομηχανίες, που μακροχρόνια εξυπηρετούσαν τους λευκούς ξένους, που ήθελαν να καπνίσουν ganja. Ωστόσο, η τοπική χρήση της κάνναβης είναι πολύ πιο ποικιλόμορφη. Η ιστορία του Bhang, ενός ποτού με κάνναβη, αποτελεί ένα καλό παράδειγμα αυτής της πολυπλοκότητας.
Η κάνναβη έχει μακρά ιστορία στη Νότια Ασία, καθώς αναπτύσσεται ελεύθερα στις ορεινές περιοχές της Βόρειας Ινδίας, του Πακιστάν και του Νεπάλ. Εξαιτίας αυτής της σύνδεσης, η Ινδία δεν έκανε παράνομη την κάνναβη μέχρι το 1985 και το Bhang παραμένει νόμιμο, σε πολλές ινδικές χώρες, μέχρι σήμερα. Ωστόσο, κοιτάζοντας προσεκτικά την κάνναβη στην Ινδία, υπάρχουν ανάμικτα συναισθήματα σχετικά με τη χρήση της για μέθη, είτε για θρησκευτικούς σκοπούς είτε για αναψυχή. Το ‘αμάλγαμα’ των διαφορετικών θρησκευτικών και πνευματικών εθίμων που αποκαλούμε Ινδουισμό, περιλαμβάνει ορισμένες περιπτώσεις θρησκευτικής χρήσης κάνναβης, αλλά είναι πιο συχνά μια θρησκεία αποχής από διαφόρων ειδών ουσίες.
Τρεις λέξεις για διαφορετικές μορφές της κάνναβης προέρχονται από τα σανσκριτικά, την αρχαία γλώσσα πολλών από τα παλαιότερα ινδουιστικά κείμενα. Η πρώτη, ganja, αναφέρεται στα αποξηραμένα άνθη των θηλυκών φυτών. Η δεύτερη, charas, είναι ουσιαστικά χασίς, που γίνεται με τη συλλογή της ρητίνης από τα θηλυκά άνθη. Η τρίτη είναι η λέξη bhang. Μερικές φορές αυτή η λέξη αναφέρεται στα αρσενικά φυτά κάνναβης ή σε ένα ξηρό μίγμα από τα φύλλα των κορυφών, αλλά πιο συχνά σημαίνει ένα ρόφημα με κάνναβη. Το Bhang είναι η πιο συνηθισμένη και αποδεκτή μορφή. Προετοιμάζεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, αλλά η κύρια ιδέα είναι ότι αλέθονται τα άνθη και τα φύλλα (συχνά αποξηραμένα αλλά μερικές φορές νωπά) του φυτού της κάνναβης σε γουδί και γουδοχέρι. Στη συνέχεια αναμειγνύεται η σκόνη ή η πάστα με γάλα και φιλτράρεται μέσω ενός υφάσματος. Τα μπαχαρικά και άλλα πρόσθετα μπορούν στη συνέχεια να αναμειχθούν με αυτό το παρασκεύασμα γάλακτος. Η ζάχαρη είναι η πιο σημαντική για τη γλύκανση, αλλά πολλές συνταγές περιλαμβάνουν επίσης μαύρο πιπέρι, κάρδαμο, φρούτα, σπόρους παπαρούνας, θρυμματισμένα αμύγδαλα ή φιστίκια. Μια άλλη δημοφιλής μορφή, που συχνά πωλείται στους τουρίστες, είναι το bhang lassi, στο οποίο χρησιμοποιείται γιαούρτι αντί για γάλα.
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές αναφορές για τη χρήση του Bhang για θρησκευτικούς εορτασμούς ή γιορτές. Κάποιοι άνθρωποι το πίνουν κατά τη διάρκεια των παιχνιδιάρικων εορτασμών του Εαρινού Φεστιβάλ, που ονομάζεται Holi, σε περιοχές που μιλούν Hindi, στο Basanta Utsav στη Δυτική Βεγγάλη, και στο Phagwa στο Bihar. Οι λάτρεις του Σίβα το χρησιμοποιούν κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ Shivatri, που είναι αφιερωμένο στο Θεό Σίβα. Μερικοί άνθρωποι πίνουν επίσης bhang την τελευταία μέρα της διάσημης γιορτής της Βεγγάλης, του Durga Puja. Λόγω αυτών των πολλών περιπτώσεων ιερής χρήσης, είναι πολύ εύκολο να βρεθούν εσφαλμένες ερμηνείες του Bhang μεταξύ των γραπτών των Αμερικανών και των Ευρωπαίων. Ο ισχυρισμός ότι τα αρχαία ινδουιστικά κείμενα αναφέρονται στην πνευματική χρήση της κάνναβης και ιδιαίτερα στην κατανάλωση του Bhang είναι ιδιαίτερα αμφισβητούμενος. Για παράδειγμα, τα πιο αρχαία ινδουιστικά κείμενα των Vedas περιλαμβάνουν την κατανάλωση ποτών, συχνά από το φυτό που ονομάζεται Soma, το οποίο φέρνει την amrita, ή αθανασία. Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι αυτό ήταν το Bhang, ωστόσο οι περισσότεροι μελετητές ισχυρίζονται ότι ήταν κάτι άλλο, όπως τα μανιτάρια ψιλοκυβίνης, ή πιθανότατα ο ιερός ανατολίτικος Λωτός (Nelumbo nucifera). Η κάνναβη ήταν σίγουρα καταχωρημένη σε ινδουιστικά ιατρικά κείμενα, αλλά οι περισσότεροι σανσκριτικοί μελετητές πλέον σκέφτονται ότι το Soma, και άλλα παρόμοια ιερά ποτά στα ινδικά κείμενα, δεν αναφέρονται πραγματικά στο Bhang.
Ωστόσο, όταν το βρετανικό Κοινοβούλιο δημιούργησε μια Επιτροπή κάνναβης για να διερευνήσει τη χρήση κάνναβης στη Βρετανική Ινδία, η έκθεση που προέκυψε από το 1894 αναφέρει λεπτομερώς το πλήθος των πρακτικών και των πεποιθήσεων σχετικά με το φυτό. Η Επιτροπή χρειάστηκε 7 μήνες για να συγκεντρώσει δηλώσεις πάνω από 700 μαρτύρων, οι οποίοι εξήγησαν τους τρόπους χρήσης της κάνναβης σε διάφορες περιοχές. Η Επιτροπή συνέστησε στην αποικιακή κυβέρνηση να συνεχίσει να περιορίζει, να ρυθμίζει και να φορολογεί τη χρήση των διαφόρων μορφών κάνναβης, αλλά όχι να την καταστήσει παράνομη. Η Επιτροπή διατύπωσε ορισμένους λόγους για τη ματαιότητα της απαγόρευσης της χρήσης της κάνναβης στην Ινδία: 1) σε πολλά μέρη μεγάλωνε άγρια και θα ήταν αδύνατο να εξαλειφθεί 2) ήταν μια αρχαία θρησκευτική πρακτική και έτσι η απαγόρευση της θα ήταν μια καταπάτηση της θρησκευτικής ελευθερίας 3) οι περισσότεροι άνθρωποι τη χρησιμοποιούσαν μόνο περιστασιακά και όχι τακτικά 4) δεν θα μπορούσαν να αφαιρέσουν μια κοινή μορφή χαλάρωσης μεταξύ των φτωχών. Ωστόσο, πολλοί Ινδοί άνδρες της ελίτ, που ήταν είτε μέλη της Επιτροπής είτε μάρτυρες, ισχυρίστηκαν ότι η κάνναβη δεν χρησιμοποιείται συνήθως για θρησκευτικούς σκοπούς. Επιπλέον, συσχέτισαν τη χρήση κάνναβης με την εικόνα του “κακόφημου χαρακτήρα”. Μεταξύ αυτών των ανδρών, το Bhang ήταν ο ασφαλέστερος τρόπος κατανάλωσης.
Για παράδειγμα, ο διακεκριμένος κτηματίας της Βεγγάλης Raja Soshi Sikhareswar Roy, μέλος της Επιτροπής, κατέθεσε το σημείωμά του για την εναντίωση του. Αντ ‘ αυτού, πρότεινε την απαγόρευση του charas και σταδιακή απαγόρευση του ganja, λόγω επιβλαβών επιπτώσεών στην υγεία, αλλά για το Bhang, ως ένα ασθενέστερο είδος ποτού, υποστήριξε ότι δεν θα πρέπει να ρυθμίζεται, αν καλλιεργείται και καταναλώνεται στο σπίτι. Υποστήριξε ότι το Bhang ήταν ένα ηρεμιστικό φάρμακο που ήταν ελεύθερα διαθέσιμο στους φτωχούς της υπαίθρου και δεν θα πρέπει να περιορίζεται από φόρους ή άδειες. Ένας τεράστιος αριθμός μαρτυριών, που συνέλεξε η Επιτροπή, εξέφρασε παρόμοιες επιφυλάξεις. Σύνδεσαν τη χρήση του ganja και του charas με τις χαμηλότερες τάξεις ή τους περιπλανώμενους ιερωμένους, επιρρεπείς στον δόλο. Αντίθετα, τόνισαν το Bhang ως ένα αποδεκτό χόμπι που χρησιμοποιείται με φειδώ στο Holi ή το Durga Puja.
Η έκθεση της Hemp Drugs Commission δίνει μόνο ένα στιγμιότυπο της κάνναβης στην Ινδία, από μια προοπτική της ελίτ. Υπήρχαν πολλές ποικίλες προσεγγίσεις για τη χρήση της, συμπεριλαμβανομένης και της αποχής. Το “Bhang”, ήταν και συνεχίζει να είναι, ένα περιστασιακό ρόφημα που χρησιμοποιείται για τις γιορτές και για την απόκτηση πνευματικής εμπειρίας. Ως μια εκλεπτυσμένη και νόστιμη μέθοδος για την αλλαγή του μυαλού, η χρήση του είναι πολύ πιο αποδεκτή από το κάπνισμα ganja. Ωστόσο, η κάνναβη ποτέ δεν εκπλήρωσε εξέχοντα ρόλο στην ινδική θρησκεία, όπως φανταζόταν πολλοί ρομαντικοί συγγραφείς. Δεν έχει την ίδια ευρεία παρουσία, όπως το αλκοόλ στην Ευρώπη και έτσι δεν πρέπει να αντικαθιστά την αναγνώριση της πολυπλοκότητας της ινδουιστικής θρησκείας.
από την Laura Tavolacci
Πηγές:
Andrew McDonald, “A Botanical Perspective on the Identity of Soma,” Economic Botany, Vol. 58 (Winter, 2004), pp. S147-S173.
Report of the Indian Hemp Drugs Commission, 1893-94. Simla: Government Central Printing Office, 1894.
