Παρά τη φαινομενική του παντοδυναμία, ο ιστός της παγκόσμιας απαγόρευσης της κάνναβης του εικοστού αιώνα, περιείχε πολλές τρύπες από την έναρξή του. Μόλις έκλεινε μια τρύπα, ανοιγόταν νέες. Αυτή η δυσκολία οφειλόταν, σε μεγάλο βαθμό, στη μακρά ιστορική σχέση που είχαν τα ανθρώπινα όντα με το φυτό κάνναβης. Πολλές κοινωνίες είχαν ενσωματώσει την κάνναβη ως μέσο για ίνες, φάρμακα, ιερές τελετές και αναψυχή για 1000 χρόνια. Αυτό το ιστορικό δεν μπορούσε εύκολα να διαγραφεί από νέους διεθνείς κυβερνητικούς οργανισμούς.
Για παράδειγμα, πολλές χώρες ήταν απρόθυμες να απαγορεύσουν την ιατρική χρήση. Πολλοί από τους πρώτους νόμους που απαγόρευαν ή περιόριζαν την κάνναβη, στη δεκαετία του 1920 και του 1930, εξακολουθούσαν να επιτρέπουν την ιατρική χρήση. Μόνο το 1952, όταν η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, με επιρροή από τις ΗΠΑ, διακήρυξε ότι η ιατρική κάνναβη είναι παρωχημένη, οι χώρες άρχισαν να συμπεριλαμβάνουν την ιατρική κάνναβη στις απαγορεύσεις τους. Εκτός από την απροθυμία για απαγόρευση της ιατρικής κάνναβης, χώρες εκτός των ΗΠΑ και της Ευρώπης ήταν περισσότερο απρόθυμες να ακολουθήσουν την ίδια οδό πλήρους κατάργησης. Η πίεση από την Ινδία, έκανε τον ΟΗΕ να ορίσει την κάνναβη ως τις ανθοφόρες κορυφές του φυτού, ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν να επιτρέπουν την κατανάλωση bhang, ενός ποτού φτιαγμένου από καρυκευμένο γάλα που εμπλουτίζεται με φύλλα και σπόρους κάνναβης. Στην πραγματικότητα, πολλά έθνη εκτός της Ευρώπης και της Αμερικής περίμεναν πολύ περισσότερο να περιορίσουν την παραγωγή και χρήση κάνναβης, εξαιτίας του μεγάλου ιστορικού της. Η Ινδία τελικά απαγόρευσε την κάνναβη, εκτός από το bhang, το 1985. Το Νεπάλ και το Αφγανιστάν το 1973, η Νότια Κορέα το 1976 και ο Λίβανος το 1992. Πολλές από αυτές τις χώρες ήταν κατά μήκος του λεγόμενου “Hippie Trail”, το οποίο προσέλκυσε πολλές από τις υποκουλτούρες της δεκαετίας του 1960, από τη Βόρεια Αμερική και τη Δυτική Ευρώπη. Αυτοί οι νεαροί hippies κυνηγούσαν μια φαντασίωση της «Ανατολής», την οποία φανταζόταν πιο ελεύθερη, πιο πνευματική και γεμάτη με ουσίες και εμπειρίες που άλλαζαν το μυαλό.
Ακόμα και όταν η διεθνής πίεση κατέρρευσε το μονοπάτι των hippies, δημιουργήθηκαν νέες ανησυχίες για τη διεθνή τάξη απαγόρευσης. Μία από αυτές, ήταν η αναθεώρηση της απαγόρευσης της κάνναβης, με αποποινικοποίηση της προσωπικής χρήσης. Με αυτόν τον τρόπο, οι χρήστες θα ήταν ασφαλείς από ποινική δίωξη, αλλά η πώληση και η εμπορία θα ήταν ακόμα σοβαρό αδίκημα. Η Ολλανδία, ήταν το πρώτο από τα δυτικά έθνη που διαφώνησαν με το status quo της -υπό την ηγεσία των ΗΠΑ- απαγόρευσης, θεσπίζοντας μια πολιτική αποποινικοποίησης. Πρώτον, καθιέρωσαν μια πολιτική μη-σύλληψης ανθρώπων για κατοχή ή πώληση μικρών ποσοτήτων. Στη συνέχεια, ταξινόμησαν την κάνναβη ως λιγότερο επικίνδυνο ναρκωτικό, με λιγότερες ποινικές κυρώσεις το 1976, γεγονός που επέτρεψε το άνοιγμα των “coffee shops”. Αυτά τα coffee shops έδωσαν στην κάνναβη την εμφάνιση της νομιμότητας, αν και η καλλιέργεια και η μεγάλης κλίμακας αγορά και πώληση ήταν και εξακολουθεί να είναι παράνομη. Αυτό έθεσε τη βάση για ένα κύμα προγραμμάτων αποποινικοποίησης, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, σε ολόκληρο τον κόσμο, από την Πορτογαλία ως τη Χιλή. Στις χώρες αυτές, η κατοχή και η καλλιέργεια μικρών ποσοτήτων κάνναβης για προσωπική χρήση, δεν αποτελεί πλέον έγκλημα.
Μια άλλη μέθοδος επαναπροσδιορισμού της απαγόρευσης, ήταν η επανεισαγωγή της ιατρικής κάνναβης. Παρόλο που η ιατρική κάνναβη δεν είχε πεθάνει ποτέ σε πολλές χώρες, το πρώτο νομικό καθεστώς για την επίσημη επανάληψη της ιατρικής χρήσης ήταν, κατά ειρωνικό τρόπο, στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν το κράτος της California ψήφισε το νόμο Compassionate Use Act ή Proposition 215, το 1996. Ο αγώνας για την ιατρική κάνναβη σε αυτή τη νομοθεσία, ήταν άρρηκτα συνδεδεμένος με την κοινότητα LGBTQ. Τα μέλη αυτής της κοινότητας, είχαν αναπτυχθεί σιωπηλά και παρείχαν κάνναβη σε ασθενείς με AIDS, αρκετά πριν από το 1996. Λόγω του ότι πολλοί άνθρωποι στις ΗΠΑ πιστεύουν ότι ο ιός HIV αποτελεί μια «ομοφυλοφιλική νόσο», υπήρξε ελάχιστη ιατρική χρηματοδότηση και έρευνα. Κατά συνέπεια, δεν υπήρχαν αποτελεσματικά φάρμακα για τη θεραπεία αυτής της ασθένειας κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 και των αρχών της δεκαετίας του ’90. Πολλοί πάσχοντες από το AIDS στράφηκαν, έτσι, στην κάνναβη για να απαλύνουν τα συμπτώματά τους, ιδιαίτερα για τη διέγερση της όρεξης κατά τη διάρκεια του διαβόητου «wasting syndrome». Πολλοί από τους ακτιβιστές που προώθησαν το Proposition 215, προήλθαν από αυτήν την κοινότητα. Στο San Francisco, ο Dennis Peron και η Mary Jane Rathburn, έγραψαν και συγκέντρωσαν υπογραφές για να περάσουν το Proposition P, το 1991: ένας νόμος, που δηλώνει την υποστήριξη του Σαν Φρανσίσκο στην ιατρική κάνναβη, παρόλο που δεν μπορούσαν να την κάνουν νόμιμη. Ο Peron, ένας παλαίμαχος του Βιετνάμ που προσελκύστηκε στο San Francisco από την αφοσίωσή του στον αντιπολεμικό ακτιβισμό και τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, έγινε επί σειρά ετών συνήγορος της κάνναβης. Ο Peron αφιερώθηκε στην ιατρική κάνναβη το 1990, στη μνήμη του συνεργάτη του ο οποίος πέθανε από επιπλοκές που σχετιζόταν με το AIDS. Η Rathburn, αλλιώς γνωστή ως “Brownie” Mary, ήταν μια γιαγιά που διένειμε brownies κάνναβης σε πάσχοντες από AIDS, στο Γενικό Νοσοκομείο του San Francisco για 10 χρόνια. Αφού πέρασαν την πρόταση, ο Dennis και η Mary άνοιξαν το San Francisco Buyers Club, για να προμηθεύουν κάνναβη σε όσους είχαν ιατρική ανάγκη. Αν και τεχνικά ήταν παράνομο, λόγω του Proposition P το San Francisco έκανε τα στραβά μάτια.
Το San Francisco Buyers Club του Dennis και της Mary, έγινε το κέντρο για τους υποστηρικτές της ιατρικής κάνναβης σε όλο το κράτος. Αυτή η αφοσιωμένη ομάδα βοήθησε στην σχεδίαση και την προώθηση δύο διαδοχικών νομοσχεδίων, που θα επέτρεπαν τη νόμιμη χρήση της κάνναβης, με την έγκριση του γιατρού. Τα νομοσχέδια πέρασαν από τη Γερουσία της California, αλλά ο κυβερνήτης Pete Wilson άσκησε βέτο και στα δύο. Η ομάδα αποφάσισε τότε να προσπαθήσει, για μια πρωτοβουλία που θα ψηφιζόταν απευθείας από τους Καλιφορνέζους. Η Καλιφόρνια είναι αρκετά μοναδική μεταξύ των αμερικανικών κρατών, δεδομένου ότι επιτρέπει κάποιους νόμους να ψηφίζονται απευθείας από τους κατοίκους της Καλιφόρνιας. Μετά τη σύνταξη του νομοσχεδίου, η ομάδα συγκέντρωσε περισσότερες από 400.000 υπογραφές, για να το θέσει σε ψηφοφορία και το πέρασε με ένα ισχυρό 55,6% των ψήφων.
Το άμεσο αποτέλεσμα του Proposition 215, ήταν η ασφάλεια των ασθενών που χρησιμοποιούσαν κάνναβη για να ανακουφίσουν τα συμπτώματά τους. Ωστόσο, ο νόμος δεν πρότεινε μια μέθοδο ρύθμισης ή προμήθειας. Το νομοσχέδιο επέτρεπε στους ασθενείς και στους φροντιστές τους να κατέχουν και να καλλιεργούν κάνναβη και προστάτευε τους γιατρούς από τη δίωξη ή την τιμωρία για τη συνταγογράφηση της. Ωστόσο, η επιβολή του νόμου συνέχισε όπως ήταν προηγουμένως. Θεώρησαν την αγορά και την πώληση κάνναβης ως έγκλημα, που δεν προστατεύεται από το Proposition 215. Σε ορισμένες επαρχίες και πόλεις, που είχαν μακρύτερη ιστορία ελευθερίας απέναντι στην κάνναβη, τα τοπικά διατάγματα και πολιτικές προστάτεψαν τους καλλιεργητές και μάλιστα επέτρεψαν το άνοιγμα club/συλλόγων και dispensaries. Αλλά στις περισσότερες περιοχές, οι ασθενείς έπρεπε ακόμα να καταφύγουν στη μαύρη αγορά για το φάρμακό τους και να διατρέχουν πάντα τον κίνδυνο να αντιμετωπιστούν ως έμποροι αν καλλιεργούσαν ή αν κατείχαν μεγαλύτερες ποσότητες. Ωστόσο, οι πρωτοποριακές δράσεις του Proposition 215, άρχισαν να φέρνουν τον αμερικανικό λαό σε επαφή με τα οφέλη της ιατρικής κάνναβης. Σήμερα, η ιατρική κάνναβη είναι νόμιμη σε 33 από τις 50 πολιτείες. Αυτή η επανεξέταση, στις Ηνωμένες Πολιτείες, συνέβαλε στη διεθνή ελάφρυνση της απαγόρευσης της κάνναβης και τώρα επιτρέπει σε άλλα έθνη να επανεξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν το φυτό. Χωρίς τις ίδιες διεθνείς πιέσεις, όλο και περισσότερες χώρες έχουν νομιμοποιήσει την ιατρική κάνναβη, έχουν θεσπίσει προγράμματα αποποινικοποίησης ή ακόμα και νομιμοποίησαν εντελώς αυτό το αρχαίο φυτό.
από την Tamara Trichome
Πηγές:
Sharif Gemie, Brian Ireland, The Hippie Trail: A History. Manchester University Press.
Ed Leuw and Ineke Haen Marshall (eds), Between Prohibition and Legalization: The Dutch Experiment in Drug Policy. New York; Amsterdam: Kugler Publications.
Το άρθρο γράφτηκε για το New Yorker, σχετικά με το Proposition 215 και προοριζόταν να δημοσιευθεί μια εβδομάδα πριν από τις εκλογές, αλλά το άρθρο κόπηκε τελευταία στιγμή, δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα O’Shaughnessy’s, ιατρική εφημερίδα σχετικά με την κάνναβη που εκτυπώθηκε στο Oakland της California. Fred Gardner, “ο Dennis Peron και το πέρασμα του Proposition 215»
